W związku ze zwiększeniem liczebności wilków i wzrostu zasięgu tego gatunku coraz częściej dochodzi do bezpośredniej styczności wilków z ludźmi. Spotkania te stają się często głośne medialnie, choć zazwyczaj rozgłos ten nie jest adekwatny do stopnia zagrożenia.
W większości przypadków dotyczą one osobników tego gatunku nie wykazujących lęku przed człowiekiem, pojawiających się w pobliżu zabudowy i atakujących psy. Przynajmniej część tych zdarzeń może być również powodowana przez wałęsające się zdziczałe psy.
Grupa europejskich ekspertów do spraw dużych drapieżników, działającą w ramach Komisji do spraw Przetrwania Gatunków Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) stworzyła wytyczne służące do oceny zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi w oparciu o różne zachowania wilków, które zostały przedstawione poniżej w załączonej tabeli.
Należy podkreślić, że wilk objęty jest ścisłą ochrona gatunkową na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska , z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami istnieje możliwość uzyskania zezwolenia na odstępstwo od zakazów wobec osobników wilka, w celu wyeliminowania zagrożenia, np. na umyślne płoszenie czy zabijanie. Zezwolenia wydawane są przez:
- właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska w zakresie umyślnego płoszenia;
- Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w zakresie umyślnego zabijania;
- Ministra Środowiska , w przypadku gdy czynności mają być wykonane na terenie parku narodowego.
W sytuacjach nagłych, wymagających natychmiastowej interwencji, tj. zagrażających życiu bądź zdrowiu ludzi czy zwierząt, ww. decyzje mogą być wydawane w formie ustnej , po rozpatrzeniu wniosku złożonego drogą telefoniczną. W tym celu należy kontaktować się telefonicznie z właściwym organem. Ustalenia te mają taką samą rangę jak pisemne.
Możliwe jest również uzyskanie prewencyjnego zezwolenia na płoszenie wilków szczególnie jeśli pojawiają się niepokojące sygnały o sytuacjach niebezpiecznych wynikających z niezachowywania przez niektóre osobniki właściwego dystansu od człowieka i zabudowań.
Dodatkowo należy również zwrócić uwagę na następujące kwestie:
- konieczność zapewnienia właściwej opieki nad domowymi psami, obowiązującym zakazie puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna, a także o zakazie puszczania psów luzem w lesie,
- podjęcie działań przez gminy i ich mieszkańców w celu zabezpieczenia pojemników na odpady przed dostępem zwierząt w obszarach, w których bytują wilki,
- monitorowania przez gminy, czy na ich terenie nie funkcjonują nielegalne nęciska dla zwierząt drapieżnych, wykonywane w celu fotografowania przyrody, jak również zasadność szybkiego i właściwego reagowania na tego typu sytuacje.
WAŻNE:
Za szkody wyrządzone przez wilki (a także za bobry, rysie, niedźwiedzie , żubry) odpowiada Skarb Państwa. Oględzin i szacowania szkód, a także ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty, dokonuje właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska (czyli w granicach województwa dolnośląskiego Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu) z wyjątkiem zdarzeń na terenie parku narodowego.
W przypadku szkód spowodowanych przez wilki bardzo ważny jest czas pomiędzy zdarzeniem a oględzinami (im jest krótszy, tym lepiej). Właściwa ocena zdarzenia dokonana po kilku dniach często nie będzie możliwa. Powstałe szkody należy również zgłosić do lekarza weterynarii, który może stwierdzić przyczyny zgonu poszkodowanego zwierzęcia, sporządzić opis stanu zwłok oraz określić inne cenne informacje ułatwiające rozpatrzenie wniosku o odszkodowanie.
Należy zaznaczyć, że odszkodowanie nie przysługuje m.in.:
- osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa;
- jeżeli poszkodowany nie wyraził zgody na budowę przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub dyrektora parku narodowego urządzeń albo wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom;
za szkody:
- powstałe w mieniu Skarbu Państwa, z wyłączeniem mienia oddanego do gospodarczego korzystania na podstawie Kodeksu Cywilnego;
- wyrządzone przez wilki w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych w okresie od zachodu do wschodu słońca, bez bezpośredniej opieki.
| ZACHOWANIE WILKA | OCENA ZAGROŻENIA | ZALECANE DZIAŁANIA |
|
Wilki przechodzą w pobliżu zabudowań nocą
|
Nie ma zagrożenia | Nie ma potrzeby podejmowania działań |
|
Wilk przechodzi w zasięgu wzroku w pobliżu osad/rozproszonych budynków
|
Nie ma zagrożenia | Nie ma potrzeby podejmowania działań |
|
Wilk nie ucieka natychmiast po zauważeniu pojazdów lub ludzi. Zatrzymuje się i przygląda
|
Nie ma zagrożenia | Nie ma potrzeby podejmowania działań |
|
Wilk jest obserwowany przez kilka dni w odległości poniżej 30 m od zamieszkałych budynków (powtarzające się zdarzenia przez dłuższy czas)
|
Sytuacja wymaga uwagi. Możliwy problem wynikający z faktu, że wilk jest przyzwyczajony do widoku ludzi. Ludzie nie stanowią dla niego zagrożenia |
Analiza sytuacji
Poszukać atraktantów (sztuczne przynęty, wabiki) i pousuwać jak najszybciej |
|
Wilk wielokrotnie pozwala podejść do siebie na odległość poniżej 30 m
|
Sytuacja wymaga uwagi. Wilk jest przyzwyczajony do obecności ludzi. Obecność ludzi kojarzy się wilkowi z czymś pozytywnym |
Analiza sytuacji
Dożyć do tego, aby wilki kojarzyły obecność człowieka z negatywnym doświadczeniem poprzez użycie różnych metod odstraszania
|
| Wilk wielokrotnie sam podchodzi do ludzi na odległość poniżej 30 m. Przejawia zainteresowanie ludźmi |
Wymaga uwagi/sytuacja krytyczna. Wilki nie czują zagrożenia ze strony człowieka, nie mają negatywnych doświadczeń z człowiekiem. Może to prowadzić do eskalacji zachowań zuchwałych ze strony wilków. Istnieje niebezpieczeństwo zranień
|
Rozważyć użycie różnych metod odstraszania aby wilki kojarzyły obecność człowieka negatywnie. Usunąć wilka, jeśli zastosowanie metod odstraszania okazało się nieskuteczne |
|
Wilk atakuje lub rani ludzi nie będąc sprowokowanych
|
Sytuacja niebezpieczna | Usunąć wilka |