Radni uchwalili Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2022-2025, który odpowiada na wymogi ustawowe i określa lokalną strategię w zakresie profilaktyki uzależnień oraz minimalizacji szkód wynikających z używania alkoholu i narkotyków. Program oparty był również na kompleksowych wynikach badań przeprowadzonych na terenie gminy Lubin.
Wśród kierunków działań wyszczególniono profilaktykę uzależnień, w tym zintegrowane przeciwdziałanie uzależnieniom od tytoniu, alkoholu i narkotyków. Uwzględnia on także cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień i związane z tym problemy społeczne i zdrowotne, które zostały określone w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2021-2025.
Program realizowany będzie w oparciu o środki własne gminy pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, ponadto został opracowany w oparciu o doświadczenia zebrane podczas realizacji wcześniejszych edycji gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, przy współpracy dotychczasowych realizatorów.
Dla potrzeb Programu w gminie Lubin w 2021 r. przeprowadzono anonimowe badania ankietowe wśród 131 dorosłych mieszkańców gminy oraz 265 uczniów ze szkół podstawowych znajdujących się na terenie gminy oraz 26 sprzedawców. Diagnoza i analiza problemów społecznych jest podstawą opracowania celów głównych, szczegółowych i konkretnych zadań. Warto przytoczyć kilka danych.
Alkohol
Alkoholizm został oficjalnie uznany za chorobę przez Światową Organizacją Zdrowia. Regularne picie uszkadza wątrobę, trzustkę, układ nerwowy, motorykę ciała i może prowadzić do wczesnej demencji. Leczenie jest długofalowe, a sukces w dużej mierze uzależniony jest od motywacji chorego. Ogromna część ludzi z chorobą alkoholową umiera, bo ma wypadki komunikacyjne, padaczkę alkoholową, uszkodzenie trzustki związane z alkoholem. Jednak uzależnienie od alkoholu jest zaburzeniem psychicznym i zaburzeniem zachowania, dlatego rozpoznaje je najczęściej lekarz psychiatra.
Najistotniejszym zagrożeniem społecznym w oczach dorosłych mieszkańców uważane jest uzależnienie od alkoholu oraz przemoc, badanie pokazało, że dorośli mieszkańcy gminy najczęściej sięgają po wino i piwo, rzadziej po wódkę i inne alkohole, w większości są też świadomi, że etanol zawarty w piwie jest takim samym związkiem chemicznym, jak ten zawarty w wódce i winie.
1,53% respondentów przyznało, że spożywa alkohol codziennie lub pije kilka razy w tygodniu 6,87%. Kilka razy w miesiącu alkohol spożywa 30,53% osób, a 37,40% kilka razy
w roku. 23,66% osób przyznało, że nie pije w ogóle alkoholu.
Ankietowani, którzy przyznali, iż spożywają alkohol, najczęściej sięgają po wino (51%), piwo (41%), wódkę (19%), nalewki (9%). 58% ankietowanych spożywa od 1 do 2 porcji alkoholu jednorazowo. 26% respondentów przyznało, iż wypija od 3 do 4 porcji alkoholu w ciągu dnia, w którym go spożywa, następnie od 5 do 7 porcji alkoholu wypija 12% osób. Jedynie 4% osób spożywa od 8 do 10 porcji alkoholu, oznacza to, że 6 na 131 badanych osób pije alkohol problemowo.
Alarmująca jest skala rozpowszechnienia problemu prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości, co dziesiąta osoba jest zdania, że zdarza się to często, a ponad połowa ankietowanych wskazuje na występowanie takiego zjawiska. 4% ankietowanych przyznało, iż raz zdarzyło im się kierować pojazdem po spożyciu alkoholu, 2% badanym zdarza się to sporadycznie lub często – 1%. Respondenci nie tylko sami wsiadają za kierownicę pod wpływem alkoholu, ale również niektórym osobom zdarzyło się być świadkami takiej sytuacji.
Aż 33,59% badanych mieszkańców przyznało, że było świadkiem sytuacji, w której ktoś prowadził pojazd pod wpływem alkoholu.
Niestety dosyć często nieodłącznym dodatkiem spożywania alkoholu jest palenie papierosów, dlatego mieszkańcy zostali zapytani jak często palą papierosy 83,97% ankietowanych nigdy nie paliło, natomiast 11,45% pali codziennie to 15 na 131 przebadanych osób. Najczęściej sięgają po papierosa dla przyjemności (59,09%), dla towarzystwa (27,27%) oraz przy alkoholu (22,73%).
Według wszystkich badanych palenie jest szkodliwe, różnice w zdaniu wyraża się w stopniu nasilenia szkodliwości. (80,92%) respondentów uważa palenie za bardzo szkodliwe, zdaniem kolejnych (17,56%) jest szkodliwe.
Skala problemów związanych z narkotykami
Wszystkie narkotyki powodują uzależnienie, którego objawem jest domaganie się organizmu ich zażycia. Na początku drogi, narkotyki zażywane są w celu spowodowania przyjemnych doznań, z czasem osoby uzależnione zrobią wszystko, by zażyć narkotyk w celu uniknięcia niemiłego, często bolesnego ich braku w organizmie (jest to zależność psychiczna).
Celem badania, było oszacowanie skali zjawiska zażywania substancji psychoaktywnych w gminie Lubin oraz sprawdzenie stanu wiedzy dorosłej społeczności dotyczącej powyższego problemu. Z przeprowadzonych badań 93,89% osób nie zażywa żadnych środków psychoaktywnych. Natomiast pozostali przyznali, że zażywają/zażywali narkotyki – jednokrotnie (2,29%), kilka razy w roku i kilka razy w miesiącu po 1,53% oraz codziennie lub prawie codziennie (0,76%).
Osoby, które przyznały się do przyjmowania narkotyków najczęściej wskazywali marihuanę (100%), amfetaminę (37,5%) oraz kokainę (12,5%). 50% z nich wskazało, że zażywało narkotyki z ciekawości, dla towarzystwa oraz dla lepszej zabawy. Dodatkowo po 25% osób zażywało substancje psychoaktywne pod wpływem znajomych a także, z braku konkretnego powodu, a 12,5% by zapomnieć o problemach.
Większość ankietowanych dorosłych mieszkańców nie ma wiedzy na temat dostępności tych substancji (73,28%), a 16,79% osób uważa, że są łatwo dostępne. Podobnie wygląda dostępność dopalaczy z punktu widzenia ankietowanych mieszkańców. Większość osób nie ma wiedzy na temat możliwości pozyskania dopalaczy na terenie ich miejscowości (81,68%), środki te są łatwo dostępne dla 9,16% mieszkańców.
Niepokojąca jest skala zjawiska zażywania narkotyków przez dorosłych mieszkańców gminy Lubin, choć z wyników badań wynika, że nie wydaje się ono zbyt duże, jednak co 12 ankietowany miał kontakt z tymi substancjami co w skali całej gminy zmienia perspektywę spojrzenia na ten problem oraz kreuje niebezpieczne wzorce zachowań dla młodego pokolenia.
Skala problemów związanych z przemocą
Przemoc to jeden z problemów społecznych, który coraz bardziej staje się widoczny w polskiej rzeczywistości. Nie jest to nowy problem, jednak jego eskalacja zatacza coraz szersze kręgi w świecie współczesnym, przyjmując nowe formy i powodując coraz szersze, tragiczne skutki.
Przemoc – to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw drugiej osobie. Narusza prawa i dobra osobiste, powoduje cierpienie i szkody.
Diagnoza tego zagadnienia ma na celu, nie tylko oszacowanie liczby rodzin zagrożonych przemocą domową, ale także sprawdzenie czy mieszkańcy wiedzą, czym jest przemoc i jakie zachowania klasyfikuje się jako zachowania przemocowe min. ankietowani mieli za zadanie wskazać zachowania, które ich zdaniem można uznać za akty przemocy.
Respondenci najczęściej wskazywali m.in. na bicie (94,66%), grożenie, straszenie (92,37%) oraz całowanie, dotykanie wbrew woli, a także zmuszanie do oglądania pornografii (po 85,50%).
Aż, 22,14% dorosłych mieszkańców przyznało, że zna osoby, które doznają przemocy w domu. Dane te pokazują, iż zjawisko przemocy domowej jest obecne w życiu mieszkańców gminy Lubin, ponadto ankietowani uważają, że przemoc domowa związana jest głównie z piciem alkoholu – taką odpowiedź wskazało aż 90,84% osób, zażywanie narkotyków (77,10%), zażywanie dopalaczy (70,23%), wykluczenie społeczne (66,41%), choroby (59,54%), zażywanie leków (36,64%). 9,92% osób wskazało na inne czynniki wymieniając zaburzeniami sfery psychicznej, wzorcami z dzieciństwa, brakiem dobrych wzorców w rodzinie, patologią w rodzinie, znieczulicą społeczną, bezrobociem, brakiem środków do życia, nękaniem, poniżaniem, predyspozycją psychiczną, problemami emocjonalnymi, brakiem porozumienia w rodzinie oraz brakiem empatii i cierpliwości.
Ponadto 25,95% ankietowanych mieszkańców przyznało, iż było kiedykolwiek osobą doświadczającą przemocy. Oznacza to, że co 4 osoba doświadczyła różnych form przemocy. Osoby te najczęściej zaznaczały, iż były ofiarami przemocy psychicznej (82,35%), fizycznej (79,41%) oraz przemocy ekonomicznej (26,47%). Osobami stosującymi przemoc wobec ankietowanych, jak przyznają respondenci, był najczęściej tata 50%, partner/partnerka (38,24%) oraz inne osoby (26,47%) wymieniając: nieznajomy, współpracownicy, przełożony, konkubent matki, narkomani, pracodawca oraz osoby obce.
Istotny jest fakt, że zdecydowana większość respondentów odpowiedziała, iż nie zdarzyło im się stosować przemocy wobec drugiej osoby, odpowiedziało tak 80,15% badanej próby. Jednak 19,85% osobom taka sytuacja się zdarzyła. Osoby, które zaznaczyły, że stosowały przemoc wobec drugiej osoby odpowiedziały, iż najczęściej, była to przemoc fizyczna (65,38%) oraz przemoc psychiczna (50%).
Ankietowani, którzy przyznali, że stosowali przemoc, stosowali ją najczęściej wobec: dziecka/dzieci (34,62%) oraz partnera/partnerki (30,77%). Oznacza to, że co 5 mieszkaniec gminy był kiedykolwiek sprawcą przemocy. Co ciekawe, jeżeli chodzi o stosowanie przemocy to 75,57% ankietowanych uważa, że nie istnieją okoliczności, które mogłyby usprawiedliwić tego typu zachowania. 16,03% ankietowanych twierdzi odwrotnie, a 8,40% nie ma zdania. Według 83,97% mieszkańców nie powinno się stosować kar wobec dzieci. Aż 5,34% mieszkańców uważa, że stosowanie kar fizycznych w stosunku do dzieci jest dobrą metodą wychowawczą.